Perlit – z pozoru niepozorny, biały granulat, który nie raz widzieliśmy przesypywany do worków albo rozsypany w doniczkach, szklarniach czy workach substratowych. Jednak mało osób wie, że za prostotą jego wyglądu kryje się zaskakująco szeroki świat odmian, frakcji i zastosowań Poniżej przedstawiamy wszystko ze szczegółami.
Co to jest perlit? Krótkie przypomnienie
Perlit to skała pochodzenia wulkanicznego, występująca głównie w rejonach takich jak Grecja, Turcja i Węgry. W formie surowej ma barwę ciemnoszarą i zwartą strukturę. Dopiero proces ekspandowania – podgrzania surowca do temperatury powyżej 850°C – powoduje jego spienienie i uzyskanie lekkiego, porowatego granulatu o barwie białej lub kremowej.
W handlu najczęściej spotyka się perlit ekspandowany, dostępny w sektorze ogrodniczym, budowlanym, kosmetycznym i przemysłowym. Właściwości użytkowe perlitu wynikają głównie z jego granulacji, czyli wielkości ziaren.
Rodzaje perlitu – czy naprawdę różnią się tak bardzo?
Zdecydowanie – i nie chodzi tu wyłącznie o nazwę na opakowaniu. Rodzaje perlitu potrafią się różnić pod względem przeznaczenia, granulacji, czystości, a nawet samego składu chemicznego (w minimalnym, ale jednak). Dla uproszczenia skupmy się na trzech głównych kategoriach:
- Perlit ogrodniczy – najpopularniejszy w sprzedaży detalicznej, dostępny w różnych frakcjach.
- Perlit budowlany – zwykle w większych workach, o zmiennej granulacji, często stosowany do izolacji cieplnej i akustycznej.
- Perlit specjalistyczny – używany w filtracji, laboratoriach, akwarystyce czy terrarystyce, charakteryzuje się bardzo drobną lub specyficzną granulacją.
Niekiedy jeszcze można wyodrębnić perlity kosmetyczne czy przemysłowe (np. do produkcji farb i lakierów).
Perlit ogrodniczy – rodzaje, frakcje, zastosowania
Różne frakcje perlitu sprawdzają się w różnych zadaniach.
Najczęściej spotkasz:
- Perlit drobny (frakcje 0-1, 0-2 mm) – sypki jak cukier puder. Idealny do drobnych nasion, sadzonek oraz mieszania z torfem czy kokosem.
- Perlit średni (frakcje 2-4, 2-5 mm) – coś dla większości użytkowników: nadaje się do przesadzania roślin doniczkowych, rozluźniania gleby w ogrodzie, podłoży do hydroponiki.
- Perlit gruby/granulowany (frakcje 4-6 mm i większe) – wygląda trochę jak popcorn. Stosowany w większych donicach, do kaktusów, storczyków, a także w ogrodzie warzywnym, jeśli ziemia bywa zbyt zbita i ciężka.
Jaki perlit wybrać do…?
- Siewek i mikrosadzonek? Drobny perlit, by nie „udusić” młodych korzonków.
- Przesadzania storczyków? Gruby, dla lepszego napowietrzenia.
- Ziemi do pelargonii? Perlit średni, doda lekkości.
- Hortensji na kwaśniej ziemi? Mieszanka perlitu z torfem – frakcja zależy od preferencji.
Granulacja i frakcje perlitu – czy naprawdę mają aż takie znaczenie?
Różne frakcje perlitu wpływają na:
- Napowietrzenie podłoża
- Retencję wody
- Szybkość przesychania
- Stabilność korzenia
- Ryzyko zbrylenia się gleby
Zbyt drobny perlit w dużej donicy wywoła efekt uboczny – zamiast przewiewności, zbije się w „płaty”, a rośliny mogą zacząć gnić. Z kolei za gruby perlit w małej doniczce nie rozprowadzi równomiernie wody i nawozu.
Perlit dobry do wszystkiego?
Czy lepszy będzie perlit drobny czy gruby – zależy od twoich potrzeb, upraw i czasem… czasu, jakim dysponujesz do pielęgnacji roślin. Choćby statystyki Krajowego Instytutu Ogrodniczego wskazują, że 83% profesjonalnych szkółek ogrodniczych używa perlitu o średniej frakcji, a tylko 6% wybiera najdrobniejszy (<1 mm), by nie zawilgocić nadmiernie podłoża.
Warto czasem sięgnąć po polecanych producentów – jak Perlit Polska, Hortiperl, Agriperl czy Grekoperlit – bo gwarantują nie tylko powtarzalną granulację, ale także brak zanieczyszczeń.
FAQ
Jaką frakcję perlitu wybrać do sadzonek?
Najlepiej sprawdzi się perlit drobny (0–2 mm), zapewniający delikatnym korzeniom dobrą wentylację.
Czy perlit budowlany nadaje się do ogrodu?
Nie zawsze – często ma zanieczyszczenia, dlatego do roślin wybieraj wyłącznie perlit ogrodniczy.
Ile perlitu dodawać do ziemi doniczkowej?
Zwykle 10–30%, w zależności od wymagań roślin i rodzaju podłoża.
Czy perlit można stosować wielokrotnie?
Tak, pod warunkiem dokładnego przepłukania starszego perlitu przed ponownym użyciem.